مطالبه خسارت قراردادی

در صورت واردکردن لطمه و زیان به جان، مال و حیثیت به فردی، فرد زیان وارد کرده مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود خواهد بود. در خسارت قراردادی شخصی که عهدشکنی کرده است ناگزیر به جبران خسارت خواهد بود. در این مقاله به خسارت قراردادی از زبان وکیل خبره‌ی موسسه داوری و حقوقی تحکیم غیاث پرداخته‌شده است.

می توانید در رابطه با این موضوع  مقاله مربوط به نحوه ی وصول مطالبات را نیز مطالعه فرمایید.

مفهوم خسارت

در لغت خسارت معانی زیادی دارد که درمجموع یعنی ضرر و زیان. در حقوق مدنی خسارت یعنی هر جا که ضرر و زیانی به اموال، سلامت، حیثیت و عواطف شخصی وارد شود اصطلاحاً می‌گویند ضرری به بار آمده است. در مقاله‌ی حاضر منظور از خسارت ناشی از عدم اجرای تعهدات یعنی ضرر و زیان است و منظور از تأدیه خسارت یعنی جبران ضرر است. طبق ماده‌ی 226 قانون مدنی هنگامی‌که فردی در تعهدات خود کوتاهی کند طرف دوم معامله می‌تواند ادعای خسارت کند.

اقسام خسارت

خسارت به دو قسم است:

- خسارت قراردادی

- خسارت غیر قراردادی

درصورتی‌که بین طرفین معامله قراردادی معتبر بسته‌شده باشد و خسارت ناشی از عدم تعهد به مفاد آن در قرارداد بیان‌شده باشد، در این مورد خسارت از نوع قراردادی است در غیر این صورت از نوع غیر قراردادی است.

وجه التزام قراردادی

در زمان بستن قرارداد باید همیشه مواردی را مدنظر قرارداد اینکه شاید متعهد پایبند به تعهد خود نباشد یا در انجام آن کوتاهی کند که منجر به تأخیر و افزایش زمان تعهد شود. در این صورت تعیین مبلغی جهت وجه التزام قرارداد می‌تواند تضمینی برای معامله باشد. بر اساس ماده 230 قانون مدنی درصورتی‌که در معامله‌ای، مبلغی برای تخلف جهت خسارت تأدیه مشخص‌شده باشد دادگاه نمی‌تواند این مبلغ را ازآنچه در قرارداد منعقدشده است، کم یا بیشتر کند.

دادگاه رسیدگی به دعاوی مطالبه وجه التزام قراردادی، متخلف را تنها به پرداخت همان مبلغ قرارداد محکوم می‌کند. حتی اگر به‌طرف قرارداد خسارتی وارد نشود این وجه قابل وصول است زیرا طرف مقابل از تعهدات بیان‌شده در قرارداد تخطی کرده است. البته در این صورت تنها کافی است که تأخیر در انجام تعهد ثابت شود.

درصورتی‌که در قرارداد اشاره‌ای به پرداخت وجه التزام در صورت تخلف نشده باشد فرد آسیب‌دیده باید بتواند خسارت ناسی از وقوع تخلف را در دادگاه اثبات نماید. در صورت تائید دادگاه از تخلف صورت گرفته و خسارت ایجادشده، جهت تعیین میزان خسارت کارشناس مورد تائید دادگاه آن را بررسی می‌کند. به این نوع خسارت، خسارت قانونی گفته می‌شود.

انواع خسارت‌ قراردادی

متعهد به دو صورت ممکن است تعهد خود را به انجام نرساند:

متعهد به‌کلی تعهد خود را انجام ندهد.

متعهد به تعهد خود با تأخیر عمل کند.

 در دو مورد گفته‌شده در قرارداد هم مبلغی برای عدم انجام تعهد معین شود و هم برای هرروز تأخیر مبلغی جهت وجه التزام تعیین شود.

تفاوت وجه التزام با خسارت تأخیر تأدیه

1. خسارت تأخیر تأدیه خسارتی است که من‌باب دیرکرد پرداخت وجه نقد از سوی بدهکار به طلبکار داده می‌شود.
2. خسارت تأخیر تأدیه مختص تعهدات پولی از نوع وجه رایج است. درحالی‌که در قراردادها نسبت به هر نوع تعهدی می‌توان وجه التزام تعیین کرد.
3. میزان خسارت تأخیر تأدیه توسط دادگاه و بر اساس شاخص سالانه تورم تعیین می‌شود، اما مبلغ وجه التزام با توافق طرفین مشخص می‌شود.
4. در تعیین خسارت تأخیر تأدیه، تغییر بسیار زیاد شاخص تورم شرط است، ولی در تعیین وجه التزام چنین شرطی وجود ندارد.

شرایط مطالبه خسارت قراردادی

درصورتی‌که در قرارداد خسارتی به متعهد له وارد شود، فرد می‌تواند جهت جبران خسارت خویش به دادگاه مراجعه کرده و مطالبه‌ی جبران خسارت نماید. برای ایجاد مسئولیت قراردادی و مطالبه‌ی خسارت قراردادی شرایط زیر لازم و ضروری است:

1. انقضای موعد تعهد
2. عدم اجرای تعهد
3. ورود ضرر به متعهد له
4. برقراری رابطه سببیت عرف بین عدم اجرای تعهد و ضرر
5. لزوم جبران خسارت به‌حکم قرارداد، قانون یا عرف

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای مطالبه وجه التزام قراردادی

اگر فردی بخواهد به خاطر تخلف طرف دیگر قرارداد مدعی خسارت شود می‌تواند با مراجعه به یکی از دادگاه‌های محل انعقاد یا اجرای قرارداد یا محل اقامت خوانده اقدام نماید.

کلام آخر

بسیاری از افراد بدون توجه به امور حقوقی اقدام به انعقاد قرارداد در معاملات خود می‌کنند که باعث افزایش پرونده‌های ناشی از عهدشکنی در دادگاه‌ها و دادسراها شده است؛ بنابراین بهتر است در این مسیر با مشاورین حقوقی خبره مشورت کنید تا از چنین اتفاقاتی پیشگیری شود. 

تمامی موارد گفته‌شده بیانگر آن است که خسارت واردشده اعم از مادی با معنوی و هزینه‌های دادرسی قابل مطالبه از متعهد است البته شایان‌ ذکر است که جهت محکوم کردن وی، باید شرایط دعاوی مطالبه خسارت توسط مدعی خصوصی به اثبات رسیده باشد. اگر در خصوص مطالبه‌ی خسارت قراردادی نیاز به مشاوره دارید می‌توانید با مشاورین موسسه داوری و حقوقی تحکیم غیاث تماس حاصل فرمایید.