انواع وکالت نامه از منظر حقوقی

پیش از بیان انواع وکالت لازم است ابتدا با تعریف درستی از وکالت نامه آشنا شویم. به قراردادی که میان دو فرد (وکیل و موکل) بسته می شود و در آن توافقات طرفین، موضوع و اختیارات وکیل به طور دقیق بیان می شود، وکالت نامه می گویند.این قرارداد تنها مربوط به توافق بین افراد معمولی و وکلای قانونی نیست بلکه می توان بین افراد عادی هم چنین قراردادی را بست.

 انواع وکالت

به طور کلی انواع وکالت بر دو قسم است:

وکالت مطلق:  در این نوع وکالت شخصی را برای تمام امور اعم از امور اداری و مالی وکیل نماید مثل خرید و فروش و یا پرداخت هزینه خانواده. در این نوع وکالت نامه اعمال وکیل نیاز به اجازۀ موکل ندارد.

وکالت مقید : در این نوع وکالت نامه موکل با بستن قراردادی با وکیل، امور خاص و مقیدی را به وی می سپارد . در این نوع وکالت نامه وکیل تنها اجازه ی برخی از امور را دارد که در وکالت نامه مشخص شده است.

انواع وکالت نامه در قالب کلی

وکالت از جهت شکل به وکالت رسمی ، عادی یا شفاهی تقسیم می‌شود.

وکالت نامه رسمی و محضری: وکالتی است که در دفتر اسناد رسمی، با حضور طرفین و احراز هویت از جانب سردفتر، تنظیم و به ثبت می‌رسد. این وکالت‌نامه اعتبار اسناد قانونی را دارد. قابل شک و تکذیب نیست؛ اما می‌توان راجع به آن ادعای جعل کرد. بعضی از حقوق دانان عقیده دارند که برای انتقال اموال غیرمنقول که نیاز به سند رسمی است، وکالت راجع به آن هم به‌عنوان مقدمه نیاز به شکل رسمی دارد و هیچ دفترخانه‌ای نمی‌تواند با وکالت غیر رسمی ملکی را منتقل کند.

وکالت نامه عادی:  این نوع وکالت نامه در دفاتر اسناد رسمی تنظیم نمی شود اما باید یک سری اصول حتما رعایت شود به عنوان مثال وکالت نامه ی عادی حتما باید دارای امضا باشد و بدون امضا قابل قبول و سندیت نمی باشد. برگه‌های وکالتی که در اختیار وکلای دادگستری است از جمله وکالت‌نامه عادی است و وکیل خود، امضای موکل را تصدیق می‌کند گاهی برای تقویت وکالت‌نامه عادی از گواهی امضا دفترخانه استفاده می‌شود.

وکالت نامه شفاهی: گاهی اشخاص انجام بعضی امور را به‌طور شفاهی از دیگران می‌خواهند بدون این‌که هیچ وکالت‌نامه عادی و یا رسمی تنظیم شود. این کار ممکن است از طریق تلفن صورت بگیر که معمولا بین آشنایان و افراد فامیل رایج است.

 انواع وکالت نامه بر حسب نوع

وکالت بلاعزل: وکالتی که در آن موکل، حق فسخ قرارداد  عزل وکیل را ندارد.

وکالت تام‌ الاختیار:  در این نوع وکالت، وکیل جهت اجرای هر یک از امور مشخص شده به وی، نیازی به اجازه موکل ندارد.

وکالت تعینی : در این نوع وکالت، شخص به وکیل تعینی و انتخابی خود ارجاع می گردد. همچنین می توان وکالت حسب مورد به وکیل پایه یک و یا پایه دو دادگستری داده شود .

وکالت اتفاقی: در این نوع وکالت فردی که معلومات کافی در حوزه ی وکالت داشته باشد ولی وکیل دادگستری نبوده، می توانند وکالت نمایند. فرد می تواند تا سه نوبت در سال برای خویشاوندان نسبی و سببی خود تا درجه ی دوم از طبقه سوم وکالت نمایند.

وکالت معاضدتی:  وکالتی که در موضوعات حقوقی از طرف کانون وکلا یا مرکز امور مشاوران حقوقی و کارشناسان قوه قضاییه به وکیل دادگستری ارجاع داده می شود جزو وکالت معاضدتی می باشد.

وکالت تسخیری: هنگامی که از طرف داده گاه ها در مسائل مربوط به امور کیفری با مجازاتی مانند قصاص نفس، اعدام، رجم و حبس ابد برای دفاع از متهم وکیلی مشخص می شود. چنانچه شخص متهم وکیلی معرفی نکند تعیین وکیل تسخیری برای او امری ضروری است. در خصوص جرائم منافی عفت که متهم از حضور یا معرفی وکیل امتناع می نماید از این قاعده مسثتنی می باشد.

وکالت اشخاص حقوقی حقوق عمومی: وزارتخانه ها ، موسسات دولتی و عمومی غیر دولتی، ، نهادهای انقلاب اسلامی ، شهرداری ها و بانکها می توانند علاوه بر استفاده از وکیل دادگستری، از اداره حقوقی یا کارمندان رسمی خود نماینده حقوقی ای را تحت شرایطی مشخص نمایند. این مراکز موظف هستند معرفی نامه نمایندگی حقوقی به مراجع قضایی ارائه دهند و حدود اختیارات نماینده خود را مشخص کنند.

وکالت اشخاص حقوقی حقوق خصوصی: با توجه به این موضوع که معرفی نماینده ی حقوقی از سوی شرکت های خصوصی جهت اقامه دعوی، دفاع و پیگیری پرونده در دادگاه ها و دادسراها پذیرفته نیست؛ بنابراین شرکت ها می توانند وکالتی به وکیل دادگستری داده و نسبت به اقامه دعوی ، دفاع و پیگیری امورات خود در محاکم ، توسط وکیل دادگستری اقدام نمایند .

وکالت در مطالعه پرونده :  در صورتی که افراد توانایی مالی برای پرداخت حق الوکاله برای دفاع و پیگیری پرونده ی خود نداشته باشند می توانند از این نوع وکالت استفاده نمایند. همچنین افرادی که می خواهند اطلاعات حقوقی از روند بررسی پرونده داشته باشند، با دادن وکالت در مطالعه پرونده به وکیل دادگستری می توانند از مزایای این نوع وکالت بهره مند شوند.

حدود وکالت

بر اساس مفاد ماده ی 663 قانون مدنی وکیل نمی‌تواند خارج از حدود وکالت عمل کند.

براساس مفاد ماده ی 661 قانون مدنی در صورتی که وکالت به طور مطلق داده شود و بندی در آن نیامده باشد مربوط به ادارۀ اموال خواهد بود.

تعهدات وکیل و موکل

در امور وکالت هم وکیل و موکل نسبت به یکدیگر تعهداتی دارند و باید به این تعهدات عمل نمایند.

 تعهدات وکیل

1. اگر از اقدامات یا سهل‌انگاری وکیل خسارتی به موکل وارد شود، او مسئول خواهد بود.
2. وکیل موظف است تا خیر و صلاح موکل خویش را در اقدامات و فعالیت‌هایش مد نظر قرار دهد.
3. استرداد اموال تحویلی، چرا که وکیل امین است و آن‌چه را که در اثر وکالت به دست می‌آورد باید به موکل تحویل دهد.
4. تحویل صورت‌حساب وکالت.

تعهدات موکل

1. التزام عملی به تعهدات وکیل در قبال افراد ثالث؛ زیرا وکیل از طرف او انجام وظیفه نموده است.
2. پرداخت مخارج وکالت(اعم از کرایه، عوارض و مالیات که وکیل پراخت کرده است).
3. پرداخت اجرت وکیل که طبق قرارداد، عرف یا اجرة المثل پرداخت می‌شود.

پایان وکالت

اعتبار وکالت نامه با 2 شیوه زیر به پایان می رسد :

1. عزل موکل که وکیل را از وکالت عزل کند.
2. موت یاجنون وکیل یا موکل (مفاد ماده 678 قانون مدنی)
3. در صورت استعفای وکیل از ادامه ی وکالت

نکات مربوط به اعتبار وکالت نامه

• مبایعه‌نامه و وکالتنامه مکمل یکدیگر هستند و هرگز نباید بدون مبایعه‌نامه و تنها به اعتبار تنظیم وکالت نامه، اقدام به انجام معامله ای نمود.
• در معاملات بزرگ و کلان از طریق وکالتنامه لازم است قبل از انجام معامله، اعتبار وکالت نامه از دفترخانه ی رسمی تنظیم‌کننده سند، به صورت کتبی استعلام گرفته شود.
• به منظور جلوگیری از سوءاستفاده در آینده، باید  توجه شود که وکالتنامه صادره، محدودیت زمانی نداشته باشد.

مراحل استعلام وکالت نامه

در صورت انجام معامله و قبل از شروع اعمال مربوط به انتقال سند در دفترخانه، می‌توانید از طریق وب سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، از طریق خدمات الکترونیکی این سامانه، اقدام به گرفتن استعلام سند مربوط به مورد معامله خود کنید. مراحل انجام این کار به شرح زیر است.

1. رجوع به وب سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به نشانی ssaa.ir
2. انتخاب منوی خدمات الکترونیکی
3. انتخاب زیر منوی خدمات ثبتی
4. انتخاب گزینه تصدیق اصالت اسناد دفاتر اسناد رسمی از زیر منوی خدمات ثبتی

کلام آخر:

در این مقاله تلاش کردیم تمام موارد مرتبط با انواع وکالت و اعتبار وکالت نامه را ذکر کنیم. در صورتی که به مشاوره نیاز داشتید میتوانید با مشاوران موسسه حقوقی و داوری تحکیم غیاث تماس بگیرید.