حق انتفاع در ملک مشاع

واژه انتفاع به معنی سود بردن است و در اصطلاح فقه به معنی حق می باشد. در واقع حق انتفاع حقی است که به موجب آن شخص قادر است از مال غیر بهره مند شود. در این راستا ما به جرم ممانعت از حق در ملک مشاع در ابعاد مختلف به بحث و گفت و گو می پردازیم. در ماده 159 قانون مدنی به دعوی ممانعت از حق انتفاع و تقاضای فردی که حق انتفاع یا ارتفاق خودش را در ملک بیان می کند صحبت شده است. برای اطلاعات کامل از جزئیات بیشتر می توانید با موسسه داوری حقوقی تحکیم غیاث شیراز در تماس باشید.

سایر مقالات مرتبط با این موضوع را می توانید در اینجا مطالعه نمایید.

حق انتفاع چیست؟

حق انتفاع حقی است که به موجب آن، شخص این اجازه را دارد که از مالی که در تملک فرد دیگری است بهره مند شود (ماده 40 قانون مدنی).

مفهوم حق انتفاع حق سکنی فردی می باشد. با یک مثال این مفهوم را کامل و جامع در اختیارتان قرار خواهیم داد. خانه ای را در نظر بگیرید که مالک اصلی آن پدر است و به فرزند خود این طور بیان می کند که اگر فرزند ازدواج کند به مدت 4 سال می تواند از آن خانه استفاده کند، به این هم توجه داشته باشید مالکیت این ملک به فرزند انتقال نیافته است و هم چنان مالک این خانه پدر می باشد. در این حالت فرزند دارای حق انتفاع میباشد.

مفهوم حق ارتفاق چیست؟

حق ارتفاق به معنای حقی است که برای فردی در ملک شخصی دیگری ایجاد می شود مثل حق مجرا، حق شرب، حق عبور می باشد.

ملک مشاع چیست؟

 بر طبق قانون به آن دسته از ملکی که دو یا چند نفر بیشتر مالک داشته باشد گفته می شود. در اصطلاح حقوقی به این حالت اشاعه می گویند. منظور از اشاعه این است که تمامی مالکین در بخش بخش ملک سهیم باشد. پشت بام، حیاط، راه پله در ساختمان های تجاری و مسکونی جزء مشاع بوده و تمامی صاحبان ملک در آن سهم دارند.

منتفع کیست؟

منتفع و حق انتفاع از لحاظ عملی یکسان شمرده نمیشوند. برای مثال منتفع کسی است که یک باغ را از مالک آن به مدت دو سال اجاره کرده است.

انواع حق انتفاع

این حق را به سه صورت می توان بیان کرد با توضیحات لازم آن را شرح می دهیم.

• حق انتفاع عمری: حق انتفاعی ست که برای مدت عمر یا عمر شخص ثالث برقرار می شود بدین ترتیب به آن عمری می گویند (ماده 41 قانون مدنی).
• حق انتفاع رقبی: حق انتفاعی است که به موجب آن مالک در انتظار پایان مدت است، که از مال خود سودمند شود (ماده 42 قانون مذکور).
• حق انتفاع سکنی: همانطور که از اسم آن پیدا است، سکنی گزیدن در مسکن می باشد (ماده 43 قانون مذکور).
• حق انتفاع حبس مطلق: در حق انتفاع اگر مالک برای مال خود مدتی تعیین نکرده باشد  آن را حبس مطلق می گویند (طبق ماده 44 قانون مدنی).

جزئیات حق نفع

در ماده 48 قانون مدنی این گونه عنوان شده است که فرد دارای حق نباید از مالی که در اختیارش گذاشته می شود سوءاستفاده کند و از محافظت یا نگهداری آن مال کوتاهی کند. در ماده 50 قانون مدنی اگر مالی بر حق انتفاع بر عهده منتفع قرار گیرد و از حوادثی چون سیل، زلزله، رانش زمین آسیب ببیند آن شخص (منتفع) هیچ مسئولیتی در قبال حوادث ندارد.

موارد از بین رفتن حق انتفاع

1. انقضای مدت حق انتفاع (ماده 51 قانون مدنی).

2.  از بین رفتن مال حق نفع (ماده 51 قانون مدنی).

3. اگر شخصی مال خود را به دیگری انتقال بدهد و مالک جدید از موضوع (حق) انتفاع آن بی خبر باشد، می تواند اقدام به فسخ معامله کند؛ و در صورتی که مالک جدید از حق انتفاع آگاهی کامل داشته باشد معامله غیر قابل فسخ بوده و حق انتفاع پا برجا می باشد.

مفهوم ممانعت از حق در ملک مشاع

بدین معنی است که اگر شما در ملک از نوع مشاع دارای حق و حقوقی باشید و شخص دیگری به هر دلیلی مانع استفاده شما از حق تان شود، ممانعت از حق شما در ملک مشاع صورت گرفته است. در واقع پرونده شما به‌صورت کیفری یا حقوقی قابل پیگرد قانونی می باشد.

رسیدگی به جرم در حق انتفاع یا ارتفاع در ملک از نوع مشاع

ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی در مورد دعاوی اموال غیرمنقول، دعاوی مالکیت که ممانعت از حق انتفاع و ارتفاق، مزاحمت، تصرف عدوانی (تصرف به زور و اجبار) این‌گونه بیان می کند، دادگاهی که مال غیرمنقول در حوزه آن قرار گرفته باشد صلاحیت رسیدگی به جرم را دارد.

مجازات مجرم در ممانعت از حق در ملک مشاع

بر اساس ماده‌ی 690 قانون مجازات اسلامی، درصورت اثبات جرم در ممانعت از حق انتفاع و حق ارتفاق مجازات فرد بین 15 روز تا 6 ماه حبس می باشد. جرم ممانعت از حق در ملک از نوع مشاع قابل گذشت بوده و چنانچه فرد شاکی از شکایت خود گذشت داشته باشد، تعقیب و مجازات مجرم متوقف خواهد شد.

ارکان جرم ممانعت از حق در ملک مشاع

• سابقه انتفاع شخص مشخص شده باشد (استشهادیه‌ی محلی)
• ملک از نوع مشاع باید به صورتی باشد که شاکی پرونده دارای حق ارتفاق و یا انتفاع در ملک مورد نظر باشد.
• ممانعت از حق ارتفاق و یا انتفاع توسط شاکی پرونده به صورت عدوانی باشد.

کلام آخر

ممانعت از حق ارتفاق و یا انتفاع در ملک مشاع (ملکی که چند تا مالک دارد برای نمونه ملک ورثه‌ای) هم صورت می پذیرد و به طور کلی که در این مقاله مطرح کردیم، برای رفع ممانعت از حق ارتفاق و یا انتفاع بر علیه شریک ملک، باید حکم از نوع مشاع را از مراجع قضایی دریافت کرد. برای دریافت آگاهی واطلاعات بیشتر با مشاورین ما در موسسه داوری تحکیم غیاث در ارتباط باشید.